Sanal Laboratuvar Örneği
Mühendislik eğitiminde, özellikle Makine Mühendisliği gibi teorinin yanında pratiğin de oldukça önemli olduğu disiplinlerde Deney Mühendisliği konusunda eğitim verilerek, derslerde öğrenilen teorik bilgilerin deneylerle pekiştirilmesi, öğrencilerin uygulayarak öğrenmesi çok önemli ve dikkat edilmesi gereken bir husustur. Mühendislik müfredatları teori ile birlikte yeterince laboratuvar ve pratiği kapsayacak şekilde planlanır ve uygulanır. TED Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümü müfredatı da mühendisliğin pratik yönünü göz ardı etmeyecek şekilde, üçüncü sınıf öğrencileri için Deney Mühendisliği dersini müfredatına eklemiş ve zorunlu tutmuştur. Bu ders kapsamında öğrenciler Mekanik, Akışkanlar Mekaniği, Isı Transferi konuları başta olmak üzere Makine Mühendisliği’ni ilgilendiren çeşitli konularda teorik bilgi alıp, ardından laboratuvarda üçer kişilik gruplar halinde çok sayıda deneyi araştırma görevlileri denetiminde kendileri uygulayıp, sonuçlarını değerlendirip, çıkarımlarını özetleyen raporlar yazmaktadır.
2020 yılı Bahar dönemi ise bütün dünyada olduğu gibi bu derste de daha önce hiç yaşanmamış bir ortam oluşturarak, bilinmezliğe sebep olmuştur. Dönem içinde tamamlanması gereken sekiz deneyin sadece üç tanesi tamamlanmışken, dönemin evden yürütüleceği gerçeği ile karşı karşıya kalınmıştır. İlk birkaç deneyde araştırma görevlilerinin daha önce aldığı verilerle ve deney düzeneği üreticilerinin deneyleri anlattıkları videolar ile ders devam etse de, öğrencilerin uygulamaları kendilerinin yapabileceği ortamlara ihtiyaç olduğu gerçeği ağır basmıştır. Bu amaçla, derste Sanal Laboratuvar uygulamalarına başlanmıştır. Amrita Vishra Vidyapeetham Üniversitesi’nin daha önceden geliştirip internetten kullanıma açtığı kaynaklar ile Isı Transferi uygulamaları ile ilgili tüm deneyler artık sanal ortamda üçer kişilik öğrenci grupları tarafından Zoom aracılığı ile araştırma görevlileri gözetiminde yapılmaktadır. Gerçek bir deney yapar gibi sistemlerin üzerinde açılması gereken vanalar açılıyor, sıcaklık ölçümleri için sistemler ısıtılıyor, soğutuluyor ve aynen gerçek bir sistemden alınır gibi ölçüm verisi alınmaktadır. Bir tıkla üzerinde deney yapılan parçaların malzemesinin dahi değiştirilmesi mümkün olmaktadır. Ölçümlerini laboratuvarda olduğu gibi kendileri yapan öğrenciler, yine sonuçları irdeleyerek raporlarını yazmaktadır.
TEDÜ Makine Mühendisliği normal şartlarda bu uygulamaya devam eder mi? Bir Makine Mühendisi için gerçekten elini kirletip, bozup, kırıp, düzeltip, yeniden yapmak tabi çok önemlidir ve faydaları tartışılamayacak kadar çoktur. Fakat hiç yapmayız dediğimiz birçok şeyi yaptığımız günlerde, mecbur kaldığımızda sanal ortamda deney yapılabileceğini bilmek, başta öğrenciler olmak üzere tüm bölüme umut vermektedir.